Akaryakıt Fiyatları Neden Artıyor: Yeni Artırımların Habercisi mi?

Güç Petrol Gaz İkmal İstasyonları Patron Sendikası (EPGİS), akaryakıtın pompa fiyatına 46 kuruş artırım yapıldığını açıkladı. 

Yeni artırımlardan sonra benzin fiyatları; İstanbul’da 13,59 liradan 14,05 liraya, İzmir’de 13,67 liradan 14,13 liraya Ankara’da 13,66 liradan 14,12 liraya çıktı.

Akaryakıta 2021 yılında toplamda 46 defa artırım gelmişti. Akaryakıt 1 Ocak’tan bu yana üç defa zamlanırken, toplam fiyat artışı 1,7 lirayı buldu.

Akaryakıt fiyatlarının artmasının temelde iki nedeni bulunuyor. İthalata dayalı akaryakıt kesiminde kur hareketleri ve milletlerarası piyasalarda petrol fiyatlarının yükselmesi fiyat artışlarında tesirli oluyor.

Lakin Türkiye’de son periyotta yaşanan kur düşüşü pompa fiyatlarına yansımıyor. Nedeni ise aralık ayında getirilen özel tüketim vergisi (ÖTV) düzenlemesi. 22 Aralık’ta yürürlüğe giren düzenlemeye nazaran akaryakıt eserlerinde ÖTV, eserlerin döviz cinsinden fiyatlarının azalış meblağı kadar artırılıyor. Kurdaki iniş, vatandaşa vergi olarak geri dönüyor.

DW Türkçe’den Pelin Ünker’e konuşan ekonomist Selçuk Geçer, ‘Türkiye’de gerçekçi olmayan enflasyon oranları, gerçekçi olmayan faiz oranları, gerçekçi olmayan kur oranlarından büsbütün bağımsız olarak hareket eden bir akaryakıt fiyatı uygulaması var ve hakikaten artık bunu son fiyatlarla çok net bir halde görüyoruz’ diyor.

Akaryakıt fiyatlarının, dolar fiyatlarını geçtiğine dikkat çeken Geçer, ‘Bu da bize şunu gösteriyor. Piyasada kullanılan dolar kuruyla ekranlarda gördüğümüz dolar kuru ortasında çok önemli bir farklılık oluşmuş durumda’ diye ekliyor.

Akaryakıt istasyonundan alınan yakıtta; şirketlerin kârı, yüklü bir ÖTV ve piyasanın düzenlenmesinden sorumlu EPDK’nın hissesi bulunuyor.

Selçuk Geçer, Türkiye’nin bütçesinde kara bir delik olduğuna işaret ediyor. Geçer, ‘Bütçede fecî bir açık var. Bu açığı bir halde denkleştirmeye çalışıyorlar. Akaryakıtta bunun en temel kaynaklarından birisi. Yani akaryakıta yapılan artırımlarla bu vergi açıkları kapatılmaya çalışılıyor’ diye konuşuyor Geçer’e nazaran petrol fiyatları geriye gelse de bu bütçe açığı olduğu sürece akaryakıta art geriye artırımlar yapılmaya devam edilecek.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ocak ayının birinci haftasında yaptığı açıklamada ‘Kurdaki köpük üzere enflasyondaki köpüğü de süratle alarak ülkemizi bu imgeden kurtaracağız’ demişti.

Pekala yapılan artırımlarla bu ne kadar mümkün?

Selçuk Geçer, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı üretici enflasyonunun yüzde 80’i bulduğunu belirterek, bunun tüketici fiyatlarına yansımasının yadsınamaz bir gerçek olduğunu vurguluyor. Geçer, yüzde 36 olarak açıklanan 2021 resmi enflasyonun önümüzdeki süreçte yüzde 50’ler düzeyine çıkacağı görüşünde.

Elektriğe, güce, oto gaza, akaryakıta art geriye yapılan artırımların piyasayı etkilediğini söz eden Geçer, ‘Yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar diye bir şey var. Yani kamu eliyle yapılan artırımlar var. Hasebiyle demek ki o denli enflasyonu ha deyince düşürmek mümkün değil. Güç fiyatlarına yapılan son artırımlar da şubat itibariyle enflasyona yansıyacak’ diyor.

Akaryakıt artırımları üretim maliyetlerini artırarak gelecek devir artırımlarının da bir habercisi.

DW Türkçe’ye konuşan Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan, akaryakıtın hem üretimde hem de nakliye etabında bölüm için değerli bir girdi olduğunu, bu işin paydaşlarının tümünü etkilediğini belirtiyor.

Akaryakıt fiyatlarının yükselmesinin zerzevat ve meyve maliyetlerini artırdığını vurgulayan Tavşan, ‘Üretimden tüketimdeki perakende raflarına, perakende tezgahına kadar bir bant sistemi yok ki eserler orada yuvarlansın burada tıkır tıkır gelsin. Ortada işleniyor, toplanması var, zayi oranları var. Yerinde paketlenmesi var, kasa maliyeti var. Kendi içinde bir sürü stopaj, KDV üzere özel vergi sistemleri var. Perakende de kabul etmek lazım ki bir maliyet var. Münasebetiyle bunlar üst üste konunca artık bugünkü koşullarda eserin üstüne önemli bir maliyet geliyor’ sözlerini kullanıyor.

Maliyet artışları katlanamaz boyuta geldiğinde artırımın kaçınılmaz olduğunu lisana getiren Tavşan’a nazaran, fiyatların yüksek bulunmasının bir nedeni de tüketicinin alım gücünün düşmesi.

Tavşan, akaryakıttaki ÖTV’nin kaldırılmasının yanı sıra artan girdi maliyetleri karşısında üreticiyi koruyacak tedbirler alınması gerektiği görüşünde. Tavşan, ‘Başta akaryakıt olmak üzere gübre üzere bu işin için imalatında kullanılan her türlü girdi konusunda nitekim üretimin korunması lazım. Bir de aşağı üst bir fiyat sigorta sistemi üzere bir fiyat garantisi de maliyet artı bir emek karı formunda üreticide olmalı ki bunu sürdürebilsin. Yoksa üretim hakikaten çok sıkıntı. Güç kurallardaki üretimin de karşısında çok fazla risk var’ diye konuşuyor.