New York’tan Soçi’ye şahsım dış siyaseti

New York’taki BM Genel Kurulu’nda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 13 yıldır izleye geldiği, iki sözle “çatışmacı ve keyfi” olarak özetlenebilecek dış siyasetin kendisini ve Türkiye’yi son kertede ne derece yalnızlaştırdığı acı biçimde deneyim edildi.
Bu bakımdan Erdoğan’ın New York’ta ABD Lideri Joe Biden ile görüşememesi, karşı karşıya kaldığımız karanlık tablonun tamamı hakkında kritik bir fikir veriyor.
Bu ortada, Erdoğan’ın New York’ta Biden’la bir ortaya geleceği istikametinde bir beklenti, beceriksizce bir idarenin sonucunda şimdi Cumhurbaşkanı Türkiye’deyken yaratılmasaydı, sonrasında siyasi hasarı hiç de az olmayan bir hezimet hissiyatına da yol açmayacaktı.
Lakin Erdoğan’ın günün sonunda yüz yüze kaldığı karanlık tablo “Biden hasarı”yla sonlu değil.
Büyük resmi şöyle tanım etmek mümkün:
Telaffuzda ve harekette Batı aykırılığını dış siyasetinin ana sütunlarından biri haline getiren Erdoğan öteki taraftan Batılı önderlerle her fırsatta ikili görüşmeler yapmaya özel değer veriyor. Birinci bakışta bu bir çelişki üzere görünebilir fakat o denli değil; bununla amaçladığı, iç kamuoyuna ve seçmenine “krizlere karşın kendisinin ve münasebetiyle yönettiği ülkenin göz gerisi edilmeyecek kadar güçlü ve vazgeçilmez olduğu” iletisini vermek.
Mamafih diyalektiğin temel yasası memleketler arası münasebetlerde de çalışıyor, Erdoğan’ın Batı aykırılığı Batı’da da Erdoğan aksiliğini büyütüyor. Bugün artık Erdoğan’ın, yalnızca ülke içinde değil, dünyada da “Erdoğan karşıtlığı” diye bir sorunu var. Ve dışarıdaki sorun içeridekinden daha büyük, zira dünyadaki ismi konmamış “Erdoğan karşıtları” güçlü pozisyonlarda olabiliyorlar.
Sonuçta, muhakkak başlı Batı ülkelerinde Erdoğan’la ilgili olarak bir müddettir gözlemlenen eğilim şu: Türkiye ile ortalarındaki rastgele bir problemin kendi açılarından çözülmesine hizmet etmeyen ancak Erdoğan’ın iç siyasette işine yarayan hareket, telaffuz, teşebbüs ve temaslardan kaçınmak. Bu eğilim, Batı’yla hengame ederek seçmenini konsolide etme fırsatını kendisine vermemek için Erdoğan’ın sert çıkışlarının muhatap alınmamasıyla ortaya çıkabiliyor. New York’ta görüldüğü üzere kelam konusu eğilim kimi vakit da kendilerine bir yararı olmayacaksa Erdoğan’la görüşmemek halinde tezahür ediyor.
Erdoğan’ın şahsını amaç alan bu şekil muamelenin, nihayetinde Türkiye’nin prestijine ve menfaatlerine ziyan verdiği aşikâr.
Türkiye’deki iktidarın olağanüstü kişiselleşmesi yüzünden, önderin duygulanımları kelam konusu muameleye verilmek istenen yansıların şekillenmesinde ölçüsüz rol oynuyor.
Bu da olumsuz bir sarmal tesiri yaratıyor doğal.
Türkiye’deki Batı tersliği ile Batı’daki Erdoğan aykırılığı, birbirini besliyor.
Misal, New York’ta Biden tarafından istiskale uğratıldığı hissini ziyadesiyle dışa vuran Erdoğan’ın Rusya Devlet Lideri Putin’le 29 Eylül’deki Soçi randevusu, “Amerika’ya misilleme” olarak okunmaya başlandı bile. Bir de Rusya’dan ikinci paket S-400 alımı konusunun Biden’ın vermediği randevuyla ilişkilendirilmesine yol açmak adeta tüy dikmek oldu.
Halbuki iktidar, ikinci paket S-400 alımı için temasların sürdüğünü BM Genel Konsey toplantısından günler evvel teyit etmişti.
Erdoğan iktidarının dış siyaseti, en başından beri iç siyasetinin devamıydı, bugün de o denli. Ancak Erdoğan’ın durumu değişti. 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsünü fırsat bilerek fiili başkanlık rejimini anayasallaştırarak hayatının en büyük stratejik yanılgısını yaptı. Tam teşekküllü bir sistem krizine yol açtı ve bugün artık “kemik” denilen seçmen tabanı da eriyor. Bu kusurunun kurbanı olarak bugün geldiği noktada artık tek kaygısı var, o da ne yapıp edip iktidarda tutunmak.
Erdoğan’ın iç ve dış siyasetini bu tek maksat tayin ediyor.
Bu nedenle, salim akıl gerektirse bile içeride oy kaybına neden olabilecek kıymetli ve gerekli dış siyaset adımlarını artık atması mümkün değil.
Erdoğan, Putin’le buluşmak için Soçi’ye, ABD’den aradığını bulamamış, kısacası sıkışmış, ülke içinde de yararlı dış siyaset sermayesini tüketmiş bir başkan olarak gidiyor.
Dış siyaseti olağanüstü kişiselleşmiş olduğu için Putin’le baş başa görüşecek. Tüm bunların sonucunda bir bedel ödeyecekse Türkiye, bu bedelin ne olduğunu yaşayarak öğreneceğiz.